مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اسماعیل، مولای | ابوالحسن دیانت اسماعیل، مولای \ mo(a)wlāy esmāˀil\ ، ابوالنصر المظفر باللٰه ابن محمد شریف بن علی شریف حسنی علوی طالبی (1056-1139ق/ 1646-1727م)، از اشراف سِجِلماسه (سرهنگ، 86؛ بستانی، ذیل اسماعیل مولای؛ زرکلی، ذیل المولی اسماعیل)، دومین سلطان از شرفای فِلالی و از مشهورترین فرمانروایان علوی مراکش. در برخی نسب‌نامه‌ها و مآخذ، ...
اسماعیل خاله اوغلی، مسجد | مهبانو علیزاده اسماعیل ‌خاله‌اوغلی، مسجدِ \masjed-e esmāˀil- xāle-oqli\ ، بنایی از دورۀ قاجار در تبریز. این بنا در کنار مجموعه‎ای از بناهای دیگری همچون مدرسۀ طالبیه، مسجد میرزا صادق‌آقا، مسجد مجتهد و مسجد حجت‌الاسلام واقع شده است. دربارۀ‎ بانی و تاریخ دقیق ساخت آن اطلاعی در دست نیست؛ تنها نادرمیرزا در کتاب خود از آن به‌عنوا...
اسماعیل زاده | امیر حسین پورجوادی اسمـاعیـل‌زاده \ esmāˀil-zāde\ ، حسـیـن (د ح 1313ش/ ح 1934م)، از کمانچه‌کِشهای زبردست دورۀ ناصری و مظفری. او نوازندگی کمانچه را نزد پدرش، اسماعیل‌خان، آغاز کرد و مدتی نیز زیرنظر عموی خود، قلی‌خان، آموزش دید. حسین‌خان کار حرفه‌ای خود را با نواختن در جمع نوازندگان و مطربان محلۀ سرپولک تهران (از محلات بازار تهرا...
اسماعیل سامانی، امیر | صادق سجادی , ابوالفضل خطیبی اسماعيلِ سامانی، امیر \ amir esmāˀil-e sāmāni\ ، نام دو تن از فرمانروایان سامانی:
اسماعیل حقی بروسوی | حسین لاشیء اسماعیل حَقّی بُروسَوی \ esmāˀil haqqi borusavi\ ، نیز اسماعیل حقی بورسه‌لی، اسماعیل حقی اِسکوداری/ اوسکوداری (1063-1137ق/ 1653-1725م)، مفسر، شاعر و از مشایخ فرقۀ جَلوَتیه.
اسماعیل بن یسار | آذرتاش آذرنوش اسماعیلِ بنِ یَسار \ esmāˀil-ebn-e yasār\ ، ملقب به ابـوفـائــد نسایی (د پیش از 130ق/ 748م)، شاعر شعوبی اواخر سدۀ 1 و اوایل سدۀ 2ق. اسماعیل با 178 بیتی که به او نسبت داده‌اند و عمدتـاً در اغـانی ابوالفرج اصفهانی گرد آمده، آن‌چنان سهمی در تاریخ شعر عرب نداشته است که بتواند در صف بزرگان بنشیند؛ با این همه، او ب...
اسماعیل جلایر | یحیی ذکاء اسماعیلِ جَلایِر \ esmāˀil-e jalāyer\ (ح 1262- ح 1322ق/ ح 1846- ح 1904م)، از نگارگران صاحب‌سبک دورۀ ناصری. وی نخست از شاگردان دارالفنون بود و سپس به استادی همین مدرسه رسید (معیرالممالک، 277؛ کریم‌زادۀ تبریزی، ذیل اسماعیل جلایر...). با توجه به قراین و شواهد تاریخی، می‌توان چنین گمان برد که او در حدود سال 1262ق...
اسماعیل کاشانی | مریم همایونی افشار اسماعیلِ کاشانی \ esmāˀil-e kāšāni\ ، بافندۀ سدۀ 11 و 12ق/ 17م. از او بیرقی ابریشمی به بلندی 220 سانتی‌متر در یک مجموعۀ خصوصی موجود است («کاتالوگ...»، 201). این بیرق دارای طرحها و نقشهای اسلیمی به رنگ طلایی بر زمینۀ سبز، و 6 عدد کتیبۀ محصورشده در اشکال ترنجی و قلب‌مانند است. بافت ماهرانۀ پارچه و خطوط کتیبه‌ها...
اسماعیل پاشا | یوسف رحیم لو اسماعیل پاشا \ esmāˀil-pāšā\ (1245- 1312 ق/ 1830 -1895م)، پنجمین والی مصر (1279- 1296ق/ 1863- 1879م) از خاندان محمدعلی پاشا و نخستین حاکم این سرزمین که رسماً عنوان «خَدیو» گرفت.
اسماعیل صفوی، شاه | مهدی کیوانی , حسن موسوی زاده اسماعيلِ صفوی، شاه \ šāh esmāˀil-e safavi\ ، نام سه تن از شاهان سلسلۀ صفویه:
آسمان خراش |
آسمان | شهلا آذری آسمان \ ās[e]mān\ ، از آفریده‌های اهورایی و ایزد نگهدارندۀ سپهر. واژۀ آسمان در اوستا به صورت اَسَن و اَسمَن (بارتولمه، 207-208)، در فارسی باستان به صورت اَسمَن (براندِنشتاین، 107)، در فارسی میانه به صورت اَسمان (مکنزی، 12) و در پازند به صورت آسمان (تفضلی، 32) آمده است. این واژه در اوستا به معنی «سنگ» نیز به ک...
اسمال وود | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسمال‌وود \ [e]smālvud\ ، جـوزف رابِـرتـز (معـروف بـه جویی اسمال‌وود؛ 1900-1991م/ 1279-1370ش)، سیاست‌مدار کانادایی، معروف به پدر اتحاد نیوفِندلند با کانادا. او در نیوفندلند زاده شد؛ در 14 سالگی مدرسه را ترک کرد و به چاپگری، روزنامه‌نگاری، سردبیری، نویسندگی، سازمان‌دهی سندیکاها، ترویج فعالیتهای تعاونی، همکاری...
آسمان |
اسمالی | بخش علوم پایه و مهندسی اِسمـالی \ [e]smāli\ ، ریچـِرد ای (اِرِت) (1942- 2005م/ 1321-1384ش)، شیمی‌دان و فیزیک‌دان آمریکایی. او به همراه رابرت اِف کِرلِ پسر و سِر هَرُلد والتر کروتو، به‌سبب کشف کربن 60 (C60؛ یا باکمینستِرفولِرین یا باکی‌بال) و فولِرینها، در 1996م جایزۀ نوبل شیمی را به‌طور مشترک دریافت کرد.
آسمان نما | بخش تاریخ علوم آسمـان‌نمـا \ ās[e]mān-namā\ ، یــا پــلانــتــاریــوم \ p[e]lān[e]tāriyom\ ، تالار نمایشی برای آموزش همگانی اخترشناسی و رشته‌های وابسته به آن، به‌ویژه دانش فضا. این تالار به‌طور سنتی دارای سقفی به شکل نیمکره است که تصویر اجرام آسمانی را، همان‌گونه که از زمین دیده می‌شوند، بر آن می‌اندازند. اصطلاح آسمان‌نما ه...
اسماعیلی | حسن انصاری اسماعیلی \ esmāˀili\ ، ابوبکر احمد بن ابراهیم بن اسماعیل جرجانی (277-371ق/ 890-981م)، محدث و فقیه شافعی. اسماعیلی ظاهراً در جرجان زاده شده است. چنان‌که او خود گفته، در 283ق، در حالی که کودکی بیش نبوده، همراه پدرش به مجلس حدیث حسین بن حفص جرجانی حاضر شده است (اسماعیلی، 2/ 625-626؛ سهمی، 190).
اسمالت | بخش ادبیات جهان اِسمالِت \ [e]smālet\ ، تُبایِس جرج (1721-1771م/ 1133-1185ق)، داستان‌نویس و هجونویس اسکاتلندی. او در خانواده‌ای حقوق‌دان، نظامی، از نظر سیاسی محافظه‌کار و پرِسبیتِری‌مذهب در اسکاتلند زاده شد. در دانشگاه گلاسگو به تحصیل در رشتۀ پزشکی مشغول شد، اما در 1739م تحصیلات خود را رها کرد، در نیروی دریایی به‌عنوان دستیا...
اسماعیلی، مؤسسه مطالعات | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اس‍ماعیلی، مؤسسۀ مطالعاتِ \moˀassese-ye motāleˀāt-e esmāˀili\ (بنیادنهاده‌شده در 1977م/ 1355ش)، نهادی پژوهشی در زمینۀ اسلام به‌طور اعم، و فرقۀ اسماعیلیه (ه‍ م) به‌طور اخص. این مؤسسه را شاهزاده کریم الحسنی (آقاخان چهارم)، چهل و نهمین امام اسماعیلیان نزاری، در لندن بنیاد نهاد. پیشبرد دانش و آگاهی دربارۀ اسلام د...
اسمالز | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسمالز \ [e]smālz\ ، رابـرت (1839-1915م/ 1255-1333ق)، بردۀ پیشین، از قهرمانان جنگ داخلی آمریکا و از رهبران سیاسی دورۀ بازسازی پس از جنگ.
اسمالتیت | بخش علوم پایه و مهندسی اِسمالتیت \ [e]smāltit\ ، با فرمول (Co, Ni) As3-x، عضوی از سری کانیهای مکعبی آرسنیدِ کبالت و نیکل. این کانی که رنگ خاکستریِ فلزی دارد، از نظر کبالت غنی، و از نظر آرسنیک، فقیر است. کانی اسمالتیت در ایالتهای انتاریوی کانادا و ساکس آلمان یافت می‌شود (نیز نک‍ : ه‍ د، اسکوترودیت).
اسماعیلیه | ناهده فوزی اسماعیلیه \ esmāˀiliy[y]e(a)\ ، استان‌، شهر و آبراهی در کشور مصر.
اسمایبرت | بخش هنر و معماری جهان اِسمایبِرت \ [e]smāybert\ ، جـان (1688 - 1751م/ 1100 -1164ق)، نقاش و معمار اسکاتلندی ـ آمریکایی. او بنیادگذار صورت آغازینِ سنت نقاشی پُرتره در مهاجرنشینهای آمریکایی در نیوانگلند به‌شمار می‌رود.
اسماعیلیه | فرهاد دفتری اسماعیلیه \ esmāˀiliy[y]e\ ، از فرقه‌های شیعه که در اواسط سدۀ 2ق/ 8 م پدید آمد و سپس به شاخه‌ها و گروههایی چند منقسم شد. اسماعیلیان، همچون شیعیان امامی، امامت را به نص می‌دانستند، اما دربارۀ سلسلۀ امامانِ پس از امام صادق (ع)، با دیگر پیروان آن امام دچار اختلاف شدند. این فرقه نام خود را از اسماعیل، فرزند امام ...
اسماعیل نقاش باشی اصفهانی | یحیی ذکاء اسماعیلِ نقاش‌باشیِ اصفهانی \esmāˀil-e naqqāš-bā-ši ye esfa(e)hāni\، لقب محمداسماعیل، از نگارگران پرکار و صاحب‌سبکِ فرنگی‌ساز در نقاشی روغنی (زیرلاکی) و آبرنگ سدۀ 13ق/ 19م ایران.
اسمرالداس | بخش جغرافیا اِسمِرالداس \ esmerāldās\ ، بندر مهم و مرکز استان اسمرالداس در شمال غرب اکوادُر. این شهر که مهم‌ترین بندر شمال اکوادر به‌شمار می‌رود، در 180 کیلومتری شمال غربی کیتو، پایتخت این کشور، بر کرانۀ اقیانوس آرام و در دهانۀ رود اسمرالداس قرار دارد.
اسمر | محمدجواد شمس اَسمَر \ asmar\ ، عبدالسلام بـن سلیـم فیتـوری (880-981ق/ 1475-1574م)، از صوفیان وابسته به طریقۀ عَروسیه در طرابلس غرب. وی به حلقۀ مریدان شیخ عبدالواحد دوکالی، از مشایخ سلسلۀ عروسیه، پیوست و هفت سال از محضر او بهره برد (برمونی، 92-93؛ ازهری، 201؛ سالم، 17).
اسمردیس |
اسمریتی | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِسمریتی \ [e]sm[e]riti\ (سنسکریت: سمرتی \ [e]sm[e]rti\ ، به معنی «آنچه به یاد آورده شده است»)، بخش دوم از متون مقدس هندو که اهمیتشان کمتر از متون شروتی است، اما دارای اعتبار و حجیت‌اند و نزد عامۀ هند‌وان محبوبیت بیشتری دارند.
اسمنیا | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اُسمِنیا \ osmen[i]yā\ ، سِـرخیـو (1878 - 1961 م/ 1257 -1340ش)، دولتمرد فیلیپینی. او بنیادگذار حزب ملی‌گرا، و از 1944 تا 1946م رئیس جمهوری این کشور بود.
اسموهلا | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِسموهَلا \ [e]smowhalā\ ، یا اِسموهالا (ح 1815- 1907م/ ح 1230-1325ق)، معلم، پیام‌آور و واعظ سرخ‌پوست آمریکای شمالی. او پایه‌گذار کیشی بود که پیروانش به رؤیا‌بینان معروف شدند.
آسمون و ریسمون |
اسمولاند | بخش جغرافیا اِسمولاند \ [e]smolānd\ ، استـانی تـاریخـی در جنـوب سوئد. این استان از شرق به دریای بالتیک، از غرب به استانهای تاریخی هالاند و وِستِریوتلاند، از شمال به استان تاریخی اُستِریوتلاند، و از جنوب بـه استانهای تاریخی اِسکونه (ه‍ م) و بلِکینگه محدود می‌شود. اسمولاند بزرگ‌ترین استان تاریخی در جنوب سوئد است که بیشتر آ...
اسمز | بخش علوم زیستی اُسمُز \ osmoz\ ، گذشتن یا انتشار خود به خود آب یا دیگر حلّالها از غشایی نیمه‌تراوا (غشایی که مانع گذشتن مواد حل‌شده می‌شود). این فرایند را که در زیست‌شناسی اهمیت دارد، بـرای نخستین‌بـار در 1877م، ویلهِلم پفِفِر ــ متخصص آلمـانـی فیزیولوژی گیاهی ــ به‌طور کامل بررسی کرد. کسان دیگری که پیش‌تر در این رشته کار ک...
آسموسن | محمد شکری فومنی آسموسِن \ āsmusen\ ، یِس ‎پِتِـر (1928- 2002 م/ 1307-1381ش)، ایران‎شناس دانمارکی. او در اوبنِرو در جنوب ژوتلند (یولان) در دانمارک چشم به جهان گشود. در 1948م وارد دانشکدۀ الٰهیات دانشگاه کپنهاگ شد و در 1954م به دریافت مدرک عالی الٰهیات نائل آمد. سپس یک سال را به‌عنوان دینیار در نیروی دریایی سلطنتی دانمارک در گ...
اسمره | کیانوش صدیق اَسمَره \ asmare(a)\ ، پایتخت جمهوری اِریتره (ه‍ م) در آفریقا. این شهر با 325‘2 متر ارتفاع از سطح دریا، در ´20 °15 عرض شمالی و ´55 °38 طول شرقی جغرافیایی، در منتهاالیه شمال فلات اریتره و 64 كیلومتری جنوب غربی بندر مَصَّوَع قرار گرفته است و بزرگ‌ترین شهر اریتره به‌شمار می‌آید (سَبی، 261؛ EB، ذیل «اسمره»؛ «دانش...
اسمولنسک، سرزمین مرتفع | بخش جغرافیا اِسمولِنسک، سرزمینِ مرتفعِ \sarzamin-e mortafaˀ-e [e]smolensk \ ، یـا سرزمین مرتفع اِسـمالنِسک ـ مسکو، پشتۀ بلند و ممتدی به طول 680 کم‍ در غرب روسیه. این پشته در جهت غرب ـ جنوب غرب به شرق ـ شمال شرق، در سراسر دشت روسیه، از اُرشا (ه‍ م) در جنوب غربی شهر اسمولنسک تا یوریِف ـ پولسکی در شمال شرقی مسکو، امتداد دار...
اسمولنسک | بخش جغرافیا اِسمولِنسک \ [e]smolensk\ ، یا اِسمالِنسک، استان و شهری در غرب روسیه.
اسمتنا | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسمِتُنا \ [e]smetonā\ ، آنتـانـاس (1874 - 1944 م/ 1253-1322ش)، نخستین رئیس‌جمهور لیتوانی. اسمتنا در لیتوانی زاده شد که در آن زمان، جزو امپراتوری روسیه بود. در 1902م از دانشکدۀ حقوق فارغ‌التحصیل شد، سپس سردبیری نخستین روزنامۀ لیتوانی و نیز نشریۀ حزب دمکرات را به‌عهده گرفت و به عضویت هیئت‌رئیسۀ مجلس شورای ویل...
اسمتانا | بخش موسیقی اِسمِتـانـا \ [e]smetānā\ ، بـِدرژیخ (فـریـدریش) (1824-1884م/ 1239-1301ق)، آهنگ‌ساز چک. او سازندۀ اپرا و پوئِم سَمفونیک (منظومۀ سمفونیک)، بنیادگذار مکتب موسیقی ملی چک، و نخستین آهنگ‌ساز ناسیونالیست بزرگ بوهِـمیا بود.
اسمیت |
اسمیتن | بخش علوم پایه و مهندسی اِسمیتِن \ [e]smite(o)n\ ، جان (1724-1792م/ 1136-1207ق)، مهندس انگلیسی. او به‌سبب ساخت فانوسی دریایی، فقط با مصالح بنّایی، روی آبسنگ (صخرۀ دریایی) اِدیستون در آبهای پلیمِث (در دِوِنِ انگلستان)، و نیز به‌عنوان پایه‌گذار حرفۀ مهندسی راه و ساختمان در بریتانیا، معروف است.
اسمیتس، گروه | بخش موسیقی اِسمیتس، گروهِ \ goruh-e [e]smits\ ، یا گروه اِسمیثس، از گروههای موسیقیِ انگلیسیِ بسیار پرطرفدار و مورد توجه منتقدان در دهۀ 1980م. اعضای اصلی این گروه عبارت بودند از اِستیوِن پَـتریک ماریسی (ز 1959م)، جان مار، مشهور به جانی مار (ز 1963م)، اَندی رورک (ز 1963م) و مایک جویس (ز 1963م). گروه اسمیتس نمایندۀ اصلیِ ر...
اسمیث | عزت الله فولادوند اِسمیث \ [e]smis(t)\ ، اَدِم (1723-1790م/ 1135-1204ق)، یا آدام اِسمیت، فیلسوف اسکاتلندی و عالِم اقتصاد سیاسی.
حسین، طه* |
حسین جلایري، سلطان* |
حسین حافظ کربلایي* |
حسین بن علاءالدوله |
حسین بن علي* |
حسین دوست سنبهلي | پریسا سنجابی حُسِیْنْ دوسْتِ سَنْبْهَلی، ادیب، شاعر و تذکره‌نویس پارسی‌گوی شبه‌قاره در سدۀ 12 ق/ 18 م، معروف به میرحسین و متخلص به حسینی.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام